De achtergrond

In Etten-Leur wordt samengewerkt met taalaanbieder Stichting Taalideaal. Alle Oekraïense ontheemden in die gemeente hebben de mogelijkheid om deel te nemen aan deze taallessen. Het Expertisepunt ging langs bij een van de lessen en sprak met de Oekraïense cursisten en docenten. We vroegen de cursisten naar hun achtergrond, motivatie en wat zij nog nodig hebben om zich in Nederland goed te kunnen ontwikkelen. Ook spraken we met de docenten en met de beleidsadviseurs op de WI en WEB om een beeld te krijgen wat er nodig is én kan aan begeleiding.

De financiering

De financiering van cursusaanbod aan Oekraïense ontheemden wordt op verschillende manieren in ons land georganiseerd. In sommige gemeenten mogen Oekraïense volwassenen meedoen aan het bestaande cursusaanbod uit de WEB. Maar bij de toestroom die verwacht is aan Oekraiense ontheemden is dat niet voor alle gemeenten haalbaar.

Etten-Leur organiseert cursussen vanuit de Regeling opvang ontheemden Oekraïne. Deze regeling is op 1 april gepubliceerd en heeft opgenomen dat gemeenten naast recreatieve ook educatieve activiteiten mogen aanbieden in de opvang. 

De gemeente Etten-Leur

Etten-Leur heeft al snel een crisisteam ingericht, wat interne beslissingen vereenvoudigt. De gemeente heeft daarnaast gekozen voor bovenstaande regeling, om zo meer invloed te hebben op de voorwaarden en afspraken met externe aanbieders. Een goede combinatie die snel handelen mogelijk maakt. 

Binnen de WEB zijn er al duidelijke eisen neergelegd bij aanbieders die niet eenvoudig te veranderen in het lopende contract. Deze passen niet altijd bij de behoeften van deze specifieke doelgroep en opnieuw aanbesteden vindt Etten-Leur niet wenselijk en onhaalbaar vanwege de aantallen Oekraïense ontheemden.

Het aanbod

De lessen worden door gekwalificeerde docenten verzorgd. Zij worden ondersteund door getrainde vrijwilligers zodat alle deelnemers voldoende aandacht krijgen. Vrijwilligers zijn zowel via Stichting Taalideaal als het Taalhuis geworven. Niet alleen Oekraïense ontheemden uit de gemeentelijke opvang maar ook ontheemden in gastgezinnen en bij kennissen mogen met de lessen meedoen. De deelnemers zijn over verschillende groepen verdeeld. Ze krijgen twee keer per week 3 uur les. Er worden zowel lessen overdag als in de avond verzorgd, zodat ook deelnemers met werk de lessen kunnen volgen. 

De locatie

Op de opvanglocaties zelf was te veel onrust om er goed les te kunnen geven. Daarom vinden de lessen plaats in de kantine van een sportvereniging. Een goede locatie die centraal ligt voor alle opvanglocaties en alle juiste faciliteiten heeft. Er is een beamer, flipover, tafels en stoelen. 

Het materiaal

Taalideaal gebruikt een lesboek waarbij de basis van het Nederlands wordt aangeboden en ook de Nederlandse cultuur en gewoonten worden behandeld. De lessen zijn interactief en afwisselend met filmpjes, beweegoefeningen, liedjes en meer. De deelnemers zijn blij dat het materiaal praktisch is en goed toe te passen op hun dagelijks leven.
In en buiten de les wordt ook Oefenen.nl ingezet. Het materiaal heeft een eigen online programma waar huiswerk in gemaakt wordt. Zo worden deelnemers die tijdelijk afwezig zijn ondersteund en gevolgd. Niet alle deelnemers beschikken over digitale middelen zoals een tablet of laptop wat het werken met online programma`s bemoeilijkt. Het verschilt per opvanglocatie wat er aanwezig is en hoeveel men daardoor buiten de les kan oefenen. Eén mobiel wordt vaak door het hele gezin gebruikt. Via een appgroep weet men elkaar wel te vinden. 

De deelnemers

De leeftijd in de groep varieert van 36 tot 76 jaar. Het startpunt van de groep is redelijk homogeen. De deelnemers zijn inmiddels allemaal gealfabetiseerd in ons schrift. Ze hebben allemaal minimaal een beroepsopleiding gedaan in Oekraïne en hadden daar een baan. De meeste deelnemers spreken redelijk tot goed Engels. 
Stichting Taalideaal wist het aanbod zeer snel op te starten voor deze deelnemers. Zij namen ook de communicatie en organisatie over van de taallessen en stelden zich flexibel op. Voor de gemeente was dit zeer belangrijk. Meerdere deelnemers hebben snel werk gevonden,  sommigen hebben daarbij ook de Nederlandse taal nodig. Het gaat om schoonmaakwerk, inpakwerk, in de horeca of in een supermarkt. Ook de gemeente hielp actief met het vinden van werk en stimuleert de werkgevers om hun nieuwe werknemers door te laten leren in de taallessen. 
De opvang van de jongste kinderen is soms lastig. Ze proberen dit onderling op te lossen, maar dat lukt niet altijd.

De resultaten

Tien mensen hebben in de eerste drie maanden al A1 niveau gehaald. Het andere deel is onderweg naar dat niveau. Dat is in vergelijking met andere taalcursussen een zeer goed resultaat. De deelnemers zijn leerbaar en enthousiast. Ze willen meer. Ze zouden allemaal graag met de lessen doorgaan. 

Een van de deelnemers : “We willen heel graag kunnen praten met de leraar op de school van onze kinderen en onze nieuwe werkgever. Om hier echt te kunnen leven en meedoen is Nederlandse les hard nodig.”

De geleerde lessen

Wat willen de deelnemers?

• ondersteuning bij randvoorwaarden zoals het openbaar vervoer en de opvang van hun kinderen.
• voldoende digitale middelen om ook buiten het klaslokaal hun Nederlands te verbeteren. Denk aan apparaten maar ook goede wifi.
• contact met Nederlanders om hun spreken te oefenen.
• zekerheid of de lessen voor langere tijd kunnen doorgaan.

Wat willen de docenten?

• de groepen graag ook open stellen voor andere doelgroepen zoals arbeidsmigranten. Zo integreren de verschillende groepen lokaal ook meer met elkaar.

Wat willen de vrijwilligers?

• Een duidelijke rol en inzet in de groep zodat ze nog beter tot hun recht komen.

Wat wil de gemeente?

• deze geleerde lessen met andere gemeenten delen en resultaten vergelijken. 
• erkenning van het Rijk dat niet alle gemeenten het via WEB-middelen willen of kunnen organiseren. 
• Landelijk een duidelijkere visie voor de doelgroep ontheemden die niet inburgering plichtig zijn en vaste middelen daarvoor.

De deelnemers wilden erg graag een vervolg en dat is er gekomen. Zij krijgen nu 2 keer per week 1,5 uur les en er zijn nu niveau groepen. De lessen zijn ook voor niet-Oekraïners toegankelijk. De vrijwilligers hebben een rol naast de taallessen, zij helpen bij praktische taalvragen in het dagelijks leven.